Monks, there are these three roots of what is unskillful. Which three?
-Greed is a root of what is unskillful,
-Aversion is a root of what is unskillful,
-Delusion is a root of what is unskillful.		 Này các Tỳ-kheo, có ba nguồn gốc của bất thiện. Thế nào là ba?
-Tham là nguồn gốc của bất thiện,
-Sân (sân hận) là nguồn gốc của bất thiện,
-Si (si mê) là nguồn gốc của bất thiện.
Greed itself is unskillful. Whatever a greedy person fabricates by means of body, speech, or intellect, that too is unskillful. Whatever suffering a greedy person — his mind overcome with greed, his mind consumed — wrongly inflicts on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power,’ that too is unskillful. Thus it is that many evil, unskillful qualities/events — born of greed, caused by greed, originated through greed, conditioned by greed — come into play. Bản chất của tham là bất thiện. Bất kỳ hành động nào một người thực hiện qua thân-khẩu-ý với lòng tham, cũng là bất thiện. Bất kỳ khổ đau nào gây nên bởi một người có lòng tham – bị chi phối bởi lòng tham thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’ cũng là bất thiện. Như vậy, có rất nhiều bất thiện pháp (tính chất/sự việc bất thiện) sanh từ tham, duyên khởi từ tham, bắt nguồn từ tham, có lòng tham là điều kiện – đã khởi lên từ người ấy.
Aversion itself is unskillful. Whatever an aversive person fabricates by means of body, speech, or intellect, that too is unskillful. Whatever suffering an aversive person — his mind overcome with aversion, his mind consumed — wrongly inflicts on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power,’ that too is unskillful. Thus it is that many evil, unskillful qualities — born of aversion, caused by aversion, originated through aversion, conditioned by aversion — come into play. Bản chất của sân là bất thiện. Bất kỳ hành động nào một người thực hiện qua thân-khẩu-ý với lòng sân, cũng là bất thiện. Bất kỳ khổ đau nào gây nên bởi một người có lòng sân – bị chi phối bởi lòng sân thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’ cũng là bất thiện. Như vậy, có rất nhiều bất thiện pháp sanh từ sân, duyên khởi từ sân, bắt nguồn từ sân, có lòng sân là điều kiện – đã khởi lên từ người ấy.
Delusion itself is unskillful. Whatever a deluded person fabricates by means of body, speech, or intellect, that too is unskillful. Whatever suffering a deluded person — his mind overcome with delusion, his mind consumed — wrongly inflicts on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power,’ that too is unskillful. Thus it is that many evil, unskillful qualities — born of delusion, caused by delusion, originated through delusion, conditioned by delusion — come into play. Bản chất của si là bất thiện. Bất kỳ hành động nào một người thực hiện qua thân-khẩu-ý với lòng si, cũng là bất thiện. Bất kỳ khổ đau nào gây nên bởi một người có lòng si – bị chi phối bởi lòng si thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’ cũng là bất thiện. Như vậy, có rất nhiều bất thiện pháp sanh từ si, duyên khởi từ si, bắt nguồn từ si, có lòng si là điều kiện – đã khởi lên từ người ấy.
And a person like this is called one who speaks at the wrong time, speaks what is unfactual, speaks what is irrelevant, speaks contrary to the Dhamma, speaks contrary to the Vinaya. Why…? Because of having wrongly inflicted suffering on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power.’ When told what is factual, he denies it and doesn’t acknowledge it. When told what is unfactual, he doesn’t make an ardent effort to untangle it [to see], ‘This is unfactual. This is baseless.’ That’s why a person like this is called one who speaks at the wrong time, speaks what is unfactual, speaks what is irrelevant, speaks contrary to the Dhamma, speaks contrary to the Vinaya. Như vậy, này các Tỳ-kheo, người này được gọi là người nói phi thời, nói không thực, nói không trúng đích, nói phi pháp, nói phi luật. Vì sao? Bởi vì người này đã sai trái gây đau khổ cho người khác thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’. Khi nói đến sự thật, người ấy phủ nhận, không thừa nhận; khi nói đến việc không có thật, người ấy không nhiệt tình cố gắng làm rõ (để thấy): “Đây là việc không có thật, đây là việc không có cơ sở”. Cho nên, người như vậy được gọi là người nói phi thời, nói không thực, nói không trúng đích, nói phi pháp, nói phi luật.
-A person like this — his mind overcome with evil, unskillful qualities born of greed, his mind consumed — dwells in suffering right in the here-&-now — feeling threatened, turbulent, feverish — and at the break-up of the body, after death, can expect a bad destination.
-A person like this — his mind overcome with evil, unskillful qualities born of aversion, his mind consumed — dwells in suffering right in the here-&-now — feeling threatened, turbulent, feverish — and at the break-up of the body, after death, can expect a bad destination.
-A person like this — his mind overcome with evil, unskillful qualities born of delusion, his mind consumed — dwells in suffering right in the here-&-now — feeling threatened, turbulent, feverish — and at the break-up of the body, after death, can expect a bad destination.		 -Người như vậy – tâm bị tổn hao, chi phối bởi các bất thiện pháp sinh ra từ tham – ngay trong hiện tại sống đau khổ – cảm thấy bất an, bấn loạn, nôn nao không yên – và sau khi thân hoại mạng chung, có thể sinh đọa cõi giới thấp.-Người như vậy – tâm bị tổn hao, chi phối bởi các bất thiện pháp sinh ra từ sân – ngay trong hiện tại sống đau khổ – cảm thấy bất an, bấn loạn, nôn nao không yên – và sau khi thân hoại mạng chung, có thể sinh đọa cõi giới thấp.

-Người như vậy – tâm bị tổn hao, chi phối bởi các bất thiện pháp sinh ra từ si – ngay trong hiện tại sống đau khổ – cảm thấy bất an, bấn loạn, nôn nao không yên – và sau khi thân hoại mạng chung, có thể sinh đọa cõi giới thấp.
Just as a sal tree, a birch, or an aspen, when smothered & surrounded by three parasitic vines, falls into misfortune, falls into disaster, falls into misfortune & disaster, in the same way, a person like this — his mind overcome with evil, unskillful qualities born of greed… born of aversion… born of delusion, his mind consumed — dwells in suffering right in the here-&-now — feeling threatened, turbulent, feverish — and at the break-up of the body, after death, can expect a bad destination. Ví như cây sàla hay cây dhava hay cây phandana bị phá hoại, bị bao trùm bởi ba loại tầm gởi, sẽ bị tàn héo. Cũng vậy người như vậy, tâm bị tổn hao, chi phối bởi các bất thiện pháp sinh ra từ tham…sân… si, – ngay trong hiện tại sống đau khổ – cảm thấy bất an, bấn loạn, nôn nao không yên – và sau khi thân hoại mạng chung, có thể sinh đọa cõi giới thấp.
 These are the three roots of what is unskillful. Đó là ba nguồn gốc của bất thiện.
Now, there are these three roots of what is skillful. Which three?
-Lack of greed is a root of what is skillful,
-Lack of aversion is a root of what is skillful,
-Lack of delusion is a root of what is skillful.		 Có ba nguồn gốc của của thiện. Thế nào là ba ?
-Không tham là nguồn gốc của của thiện,
-Không sân là nguồn gốc của của thiện,
-Không si là nguồn gốc của của thiện.
Lack of greed itself is skillful. Whatever an ungreedy person fabricates by means of body, speech, or intellect, that too is skillful. Whatever suffering an ungreedy person — his mind not overcome with greed, his mind not consumed — does not wrongly inflict on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power,’ that too is skillful. Thus it is that many skillful qualities — born of lack of greed, caused by lack of greed, originated through lack of greed, conditioned by lack of greed — come into play. Bản chất của không tham là thiện. Bất kỳ hành động nào một người thực hiện qua thân-khẩu-ý với lòng không tham, cũng là thiện. Bất kỳ việc gì một người không có lòng tham – không bị chi phối bởi lòng tham – làm không thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’ cũng là thiện. Như vậy, có rất nhiều thiện pháp (tính chất/sự việc thiện) sanh từ không tham, duyên khởi từ không tham, bắt nguồn từ không tham, có lòng không tham là điều kiện – đã khởi lên từ người ấy.
Lack of delusion itself is skillful. Whatever an undeluded person fabricates by means of body, speech, or intellect, that too is skillful. Whatever suffering an undeluded person — his mind not overcome with delusion, his mind not consumed — does not wrongly inflict on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power,’ that too is skillful. Thus it is that many skillful qualities — born of lack of delusion, caused by lack of delusion, originated through lack of delusion, conditioned by lack of delusion — come into play. Bản chất của không sân là thiện. Bất kỳ hành động nào một người thực hiện qua thân-khẩu-ý với lòng không sân, cũng là thiện. Bất kỳ việc gì một người không có lòng sân – không bị chi phối bởi lòng sân – làm không thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’ cũng là thiện. Như vậy, có rất nhiều thiện pháp (tính chất/sự việc thiện) sanh từ không sân, duyên khởi từ không sân, bắt nguồn từ không sân, có lòng không sân là điều kiện – đã khởi lên từ người ấy.
Lack of delusion itself is skillful. Whatever an undeluded person fabricates by means of body, speech, or intellect, that too is skillful. Whatever suffering an undeluded person — his mind not overcome with delusion, his mind not consumed — does not wrongly inflict on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power,’ that too is skillful. Thus it is that many skillful qualities — born of lack of delusion, caused by lack of delusion, originated through lack of delusion, conditioned by lack of delusion — come into play. Bản chất của không si là thiện. Bất kỳ hành động nào một người thực hiện qua thân-khẩu-ý với lòng không si, cũng là thiện. Bất kỳ việc gì một người không có lòng si – không bị chi phối bởi lòng si – làm không thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’ cũng là thiện. Như vậy, có rất nhiều thiện pháp (tính chất/sự việc thiện) sanh từ không si, duyên khởi từ không si, bắt nguồn từ không si, có lòng không si là điều kiện – đã khởi lên từ người ấy.
And a person like this is called one who speaks at the right time, speaks what is factual, speaks what is relevant, speaks in line with the Dhamma, speaks in line with the Vinaya. Why…? Because of not having wrongly inflicted suffering on another person through beating or imprisonment or confiscation or placing blame or banishment, [with the thought,] ‘I have power. I want power.’ When told what is factual, he acknowledges it and does not deny it. When told what is unfactual, he makes an ardent effort to untangle it [to see], ‘This is unfactual. This is baseless.’ That’s why a person like this is called one who speaks at the right time, speaks what is factual, speaks what is relevant, speaks in line with the Dhamma, speaks in line with the Vinaya. Như vậy, này các Tỳ-kheo, người này được gọi là người nói đúng thời, nói thực, nói trúng đích, nói đúng pháp, nói đúng luật. Vì sao? Bởi vì người này đã không gây đau khổ cho người khác thông qua hành vi đánh đập hoặc giam cầm, hoặc chê trách hoặc tẩy chay làm người khác đau khổ [với suy nghĩ] ‘Ta có quyền lực. Ta muốn quyền lực’. Khi nói đến sự thật, người ấy thừa nhận, không phủ nhận; khi nói đến việc không có thật, người ấy nhiệt tình cố gắng làm rõ (để thấy): “Đây là việc không có thật, đây là việc không có cơ sở”. Cho nên, người như vậy được gọi là người nói đúng thời, nói thực, nói trúng đích, nói đúng pháp, nói đúng luật.
-In a person like this, evil, unskillful qualities born of greed have been abandoned, their root destroyed, like an uprooted palm tree, deprived of the conditions of existence, not destined for future arising. He dwells in ease right in the here-&-now — feeling unthreatened, placid, unfeverish — and is unbound right in the here-&-now.
-In a person like this, evil, unskillful qualities born of aversion have been abandoned, their root destroyed, like an uprooted palm tree, deprived of the conditions of existence, not destined for future arising. He dwells in ease right in the here-&-now — feeling unthreatened, placid, unfeverish — and is unbound right in the here-&-now.-In a person like this, evil, unskillful qualities born of delusion have been abandoned, their root destroyed, like an uprooted palm tree, deprived of the conditions of existence, not destined for future arising. He dwells in ease right in the here-&-now — feeling unthreatened, placid, unfeverish — and is unbound right in the here-&-now.		 -Người như vậy – đoạn tận các bất thiện pháp do tham sanh, cắt đứt từ gốc rễ, như cây tala bị bứng gốc, khiến chúng không thể hiện hữu, không thể sanh khởi trong tương lai – ngay trong hiện tại cảm thấy an lạc, tự tại, yên bình – và được giải thoát ngay bây giờ và tại đây.-Người như vậy – đoạn tận các bất thiện pháp do sân sanh, cắt đứt từ gốc rễ, như cây tala bị bứng gốc, khiến chúng không thể hiện hữu, không thể sanh khởi trong tương lai – ngay trong hiện tại cảm thấy an lạc, tự tại, yên bình – và được giải thoát ngay bây giờ và tại đây.

-Người như vậy – đoạn tận các bất thiện pháp do si sanh, cắt đứt từ gốc rễ, như cây tala bị bứng gốc, khiến chúng không thể hiện hữu, không thể sanh khởi trong tương lai – ngay trong hiện tại cảm thấy an lạc, tự tại, yên bình – và được giải thoát ngay bây giờ và tại đây.
Just as if there were a sal tree, a birch, or an aspen, smothered & surrounded by three parasitic vines. A man would come along, carrying a spade & a basket. He would cut the vines at the root and, having cut them at the root, would dig around them. Having dug around them, he would pull them out, even down to the rootlets. He would cut the stalks of the vines. Having cut them, he would slice them into splinters. Having sliced them into splinters, he would pound them into bits. Having pounded them into bits, he would dry them in the wind & sun. Having dried them in the wind & sun, he would burn them in a fire. Having burned them in a fire, he would reduce them to powdered ash. Having reduced them to powdered ash, he would winnow them before a high wind or let them be washed away in a swift-flowing stream. In that way the parasitic vines would have their root destroyed, like an uprooted palm tree, deprived of the conditions of existence, not destined for future arising. Ví như cây sàla hay cây dhava, cây phandana, bị ba cây tầm gởi phá hoại bao trùm. Rồi có người đi đến, cầm cuốc và thúng. Người ấy chặt đứt rễ cây tầm gởi ấy, sau khi chặt đứt rễ, người ấy đào xung quanh rồi kéo rễ lên, cho đến từng cái nhánh rễ nhỏ. Rồi người ấy chặt cây tầm gởi thành từng khúc nhỏ, bửa và chẻ thành từng mảnh nhỏ, người ấy đem phơi giữa gió và mặt trời. Sau khi phơi giữa gió và mặt trời, người ấy lấy lửa đốt, làm thành một đống tro, và quạt chúng ra giữa gió lớn, hay đổ chúng xuống dòng nước chảy siết. Như vậy, các cây tầm gởi ấy, bị cắt đứt gốc từ rễ, như thân cây tala bị bứng gốc, khiến chúng không thể hiện hữu, không thể sanh khởi trong tương lai.
In the same way, in a person like this, evil, unskillful qualities born of greed… born of aversion… born of delusion have been abandoned, their root destroyed, like an uprooted palm tree, deprived of the conditions of existence, not destined for future arising. He dwells in ease right in the here-&-now — feeling unthreatened, placid, unfeverish — and is unbound right in the here-&-now. Cũng vậy, với người như vậy – đoạn tận các bất thiện pháp do tham…sân… si sanh, cắt đứt từ gốc rễ, như cây tala bị bứng gốc, khiến chúng không thể hiện hữu, không thể sanh khởi trong tương lai – ngay trong hiện tại cảm thấy an lạc, tự tại, yên bình – và được giải thoát ngay bây giờ và tại đây.
 These are the three roots of what is skillful.” Đó là ba nguồn gốc của của thiện.

Diệu Nguyệt biên soạn trên bản dịch Kinh Các căn bản (Các nguồn gốc) – Mula Sutta – Roots do HT Thích Minh Châu dịch từ Pali.